تاریخچه
پرورش ماهی و آبزیان از گذشته‌های دور مورد توجه بشر بوده و قدمت آن به 2000 سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. همچنین در یونان و روم باستان ماهی را از آبگیرهای طبیعی صید و آن را در استخرهای مصنوعی پرورش می‌دادند و از نکات قابل‌توجه آنکه ارسطو در نوشته‌های خود از پرورش ماهی به عنوان یک شغل پر منفعت یاد کرده است.
فن لی چینی در 475 سال قبل از میلاد مسیح در مورد پرورش ماهی کتاب به رشته‌ی تحریر در آورده است. اما آنچه باید بدان توجه داشت تکامل تدریجی علوم پرورش ماهی و آبزیان است که رفته رفته نسبت به گذشته کامل و نسبت به آینده ناقص است.
اولین اقدام درباره تکثیر و پرورش ماهی و آبزیان در آب‌های طبیعی به وسیله دانشمند آلمانی به نام استفن یاکوبی (1711-1784) برداشته شد. این دانشمند درباره زیست‌شناسی و تولیدمثل ماهیان تحقیقات بسیار جالبی را انجام داد.
همچنین آقای ولادمیر ورسکای اهل کشور روسیه (بزرگترین ماهی شناس روسیه) اولین پایه‌گذار تکثیر و پرورش ماهی در شوروی سابق است.
در کشور ایران نیز جناب آقای دکتر معتمد در سال 1337 الی 1340 فعالیت پرورش و تکثیر ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان را در مجاورت رودخانه کرج که در منطقه حصار قراردارد را بنیان نهاد که به عنوان اولین پرورش‌دهنده ماهی قزل‌آلا در ایران است. اکنون این مرکز با نام شرکت البرز کاسپین یا همان ماهی‌سرای کرج، معرف حضور صاحب‌نظران و فعالان این حوزه است. روحش شاد و یادش گرامی.
تقسیم‌بندی ماهیان بر اساس تبادل اطلاعات علمی:
رده
راسته
زیر راسته
خانواده
جنس
گونه
تقسیم‌بندی ماهیان به صورت عمده:
استخوانی
غضروفی
استخوان غضروفی
رده:ماهیان استخوانی راسته : آزاد ماهی‌شکلان
انواع خانواده آزاد ماهی‌شکلان:
آزاد ماهیان Salmonidae
سفید ماهیان Core gonidae
بلند باله ماهیان Thymalidae
فلس نازک ماهیان Osmeridae
اردک ماهیان Esoidae
سگ ماهیان Umbridae
خانواده آزاد ماهیان (بر اساس جنس)
Salmo : 1. ماهی آزاد اقیانوس اطلس Salmosalir قزل‌آلای قهوه‌ای Salmotrutta 3.قزل‌آلای خال قرمز Salmo trutta forma famo 4. ماهی آزاد دریای خزر Salmo trutta caspius
جنس (Onchorhincus) از معروف‌ترین گونه‌های این جنس می‌توان به ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان Oncorhincus myksis و ماهی گوژ پشت
جنس (Salvelinus) آزاد ماهی چشمه‌ای 2. آزاد ماهی آلپ
جنس (Hucho) : ماهی آزاد دانوب
جنس (Salmo thymus)
جنس (Stenodus)
تقسیم‌بندی ماهیان بر اساس تحمل شوری:
یوری هالین: دامنه وسیعی از شوری را تحمل می‌کنند
استنو هالین: از دامنه‌ی محدودی از شوری را تحمل می‌کنند
گونه‌های مورد پرورش تجاری در ایران و جهان:
قزل‌آلا رنگین‌کمان
انواع کپور ماهیان
انواع ماهیان خاویاری
مار ماهی
کت فیش‌ها
ماهی سالمون
کپور ماهیان هندی
تیلاپیا